Việt Vị là gì? Nhận biết Lỗi Việt Vị trong bóng đá thế nào?
Việt vị là tình huống rất thường gặp trong bóng đá chuyên nghiệp. Tuy nhiên không phải bạn nào cũng hiểu rõ về việt vị và cách nhận biết lỗi việt vị. Vậy việt vị là gì? Lỗi việt vị là gì? Việt vị hay liệt vị? Luật việt vị mới nhất là như thế nào? Hãy cùng #Giaydabongtot tìm hiểu chi tiết trong bài viết này nhé!
Việt vị là gì?
“Việt vị” (Tiếng Anh: Offside) là một từ Hán Việt (chữ Hán: 越位) được ghép từ từ “việt” nghĩa là vượt qua (thường được dùng trong từ “ưu việt”), còn từ “vị” nghĩa là vị trí. Như vậy Việt vị nghĩa là tìm cách vượt qua ranh giới để chọn được vị trí thuận lợi hơn so với đối thủ. Việt vị trong bóng đá là một tình huống phạm lỗi của cầu thủ khi nhận bóng để tiến công ở sân đối phương mà phía trước không có hai cầu thủ của đối phương (1 thủ môn và 1 hậu vệ). Điều đó có nghĩa là khi bạn nhận bóng phía dưới hàng hậu vệ của đối phương, khi trước mặt chỉ còn thủ môn thì đã dính lỗi việt vị.
Liệt vị hay việt vị?
Kể cả những người hâm mộ bóng đá lâu năm thì chắc vẫn không chắc chắn được là việt vị hay liệt vị. Có người lý giải rằng “liệt vị” là đúng, vì “liệt” là trong từ “tê liệt”, là “chết” (khi trọng tài phạt lỗi thì sẽ phải dừng lại, không thể tiếp tục tấn công được nữa). “Tiếng Anh dùng từ “off site””OFF SIDE” là từ tiếng Anh nghĩa là “chỗ chết”, vị trí bị tê liệt, không di chuyển được. Cho nên cầu thủ đứng ở vị trí chết (dưới hàng phòng ngự), chờ sẵn bóng đến là liệt vị là đúng rồi. Tuy nhiên sự thật thì đây là suy luận sai mà hầu hết chúng ta đều đang nhầm lẫn.
Sự thật thì theo những thông tin tra được trong Từ điển tiếng Việt (Hoàng Phê chủ biên – Bản có chú chữ Hán cho những từ Hán Việt) thì từ “việt vị” là một từ Hán Việt có ý nghĩa. “Việt vị” (chữ Hán: 越位) được ghép từ từ “việt” nghĩa là vượt qua (thường được dùng trong từ “ưu việt”), còn từ “vị” nghĩa là vị trí. Như vậy Việt vị nghĩa là tìm cách vượt qua ranh giới để chọn được vị trí thuận lợi hơn so với đối thủ.
Như vậy, “việt vị”, “lỗi việt vị”, “bắt việt vị” là từ đúng còn “liệt vị”, “lỗi liệt vị”, “bắt liệt vị” là từ sai hoàn toàn.
Luật XI: việt vị
Luật việt vị là luật XI trong Luật bóng đá (Laws of the Game) được soạn thảo và công bố bởi FIFA, liên quan đến việc hạn chế khả năng giành lợi thế của cầu thủ đội tấn công bằng việc đợi bóng trong trường hợp ở giữa cầu thủ này và khung thành chỉ có thủ môn hoặc người hậu vệ cuối cùng của bên đối phương. Luật này nhằm đảm bảo chơi đẹp và liên tục, thúc đẩy sự phát triển kiểu thế chiến thuật cũng như đa dạng lối chơi trong bóng đá. Luật việt vị là một trong những luật khá khó giải thích và khó thực thi đúng đắn của trò chơi bóng đá (tham khảo: Wikipedia).
1. Các tình huống việt vị trong bóng đá
Việt vị là một lỗi rất khó để có thể phạt một cách chính xác (dễ xảy ra sai sót).
Vị trí việt vị trong bóng đá là vị trí đáp ứng các điều kiện sau:
- Cầu thủ đứng ở phần sân của đối phương.
- Có ít hơn 2 cầu thủ của đội bạn đứng giữa cầu thủ và đường biên ngang cuối sân đội đối phương.
- Cầu thủ đó có tham gia vào pha bóng.
- Cầu thủ đó đứng ở hướng tấn công khung thành đội bạn.
Trong các điều kiện trên thì thủ môn được tính là một cầu thủ chơi ở vị trí thấp nhất của đối phương. Cầu thủ sẽ bị tính là việt vị nếu bất cứ bộ phận nào của cơ thể chạm bóng ở gần đường biên ngang hơn cầu thủ đối phương thứ 2 (thủ môn được tính là cầu thủ thứ 1).
Cầu thủ không ở vị trí việt vị khi:
- Còn ở phần sân nhà.
- Ngang hàng với cầu thủ đối phương cuối cùng thứ 2.
- Ngang hàng với 2 cầu thủ đối phương cuối cùng.
2. Vi phạm luật
Cầu thủ đứng ở vị trí việt vị coi là phạm luật việt vị và chỉ bị xử phạt nếu ở thời điểm đồng đội chuyền bóng hoặc chạm bóng, cầu thủ đó tham gia vào đường bóng đó một cách tích cực như:
- Tham gia vào tình huống bóng
- Cản trở cầu thủ đối phương
- Chiếm lợi thế trong tình huống việt vị
Dựa vào tình huống, quan sát và sự hỗ trợ của các trọng tài biên mà trọng tài chính sẽ nhận định cầu thủ có việt vị hay không. Tuy nhiên có những tình huống bóng rất nhanh và nhiều khi việc xử phạt việt vị chính xác là không dễ dàng với các trọng tài.
Chính vì vậy trong các trận đấu bóng đá hiện đại thì công nghệ VAR (Video Assistant Referee) được sử dụng để hỗ trợ trọng tài bắt lỗi việt vị chính xác hơn. Với rất nhiều góc quay video tốc độ cao thì công nghệ VAR sẽ mang lại sự chính xác tuyệt đối khi bắt lỗi việt vị trong các trận đấu quốc tế.
3. Không vi phạm
Cầu thủ ở vị trí việt vị không bị phạt nếu nhận bóng trực tiếp từ:
- Quả phát bóng.
- Quả ném biên.
- Quả phạt góc.
4. Xử phạt những vi phạm
Khi các cầu thủ bị phạm lỗi việt vị thì trọng tài sẽ cho đội đối phương hưởng quả phạt gián tiếp tại nơi xảy ra lỗi. Quả phạt tại vị trí việt vị sẽ tuân theo luật đá phạt gián tiếp dưới đây:
- Tất cả các cầu thủ đối phương phải cách bóng tối thiểu 9,15m cho tới khi bóng vào cuộc, trừ khi họ đứng trên đường cầu môn đội mình giữa hai cột dọc.
- Bóng được coi là trong cuộc khi bóng đã được đá và di chuyển.
- Một quả phạt gián tiếp trong khu cầu môn phải được thực hiện trên đường giới hạn khu cầu môn song song với đường biên ngang, tại điểm gần với vị trí phạm lỗi nhất.
- Bàn thắng chỉ được công nhận nếu trước khi bóng vào cầu môn đã chạm một cầu thủ khác:
- Nếu một quả phạt gián tiếp, bóng trực tiếp vào cầu môn đối phương, đội đối phương được hưởng quả đá phát bóng.
- Nếu một quả phạt gián tiếp, bóng trực tiếp vào cầu môn đội đá phạt, đội đối phương được hưởng quả phạt góc.
Luật việt vị mới
Mới đây liên đoàn bóng đá thế giới (FIFA) đã quyết định thay đổi luật việt vị và bắt đầu thử nghiệm ở một số quốc gia và các giải đấu trẻ. Ở luật mới, cầu thủ tấn công sẽ chỉ việt vị nếu toàn bộ cơ thể đã ở phía dưới cầu thủ áp chót của đối phương (trước đây, chỉ cần một bộ phận của cầu thủ tấn công ở dưới cầu thủ áp chót của đối thủ là đã bị bắt việt vị).
Đề xuất thay đổi luật việt vị mới được đưa ra bởi cựu HLV Arsenal, Arsene Wenger (hiện đang là giám đốc phát triển bóng đá toàn cầu của FIFA).
Sự ra đời của công nghệ VAR khiến rất nhiều bàn thắng đẹp bị từ chối vì cầu thủ vi phạm lỗi việt vị. Chính vì vậy luật việt vị mới của FIFA sẽ giúp các cầu thủ tấn công hưởng lợi và các trận đấu có thêm nhiều bàn thắng cảm xúc hơn.
Dự kiến FIFA sẽ bắt đầu áp dụng luật việt vị mới ở Ý, Thụy Điển và Hà Lan dưới sự đồng hành của Arsene Wenger. Riêng tại Thụy Điển, các giải bóng đá trẻ U21 nam và U19 nữ ở quốc gia này cũng sẽ áp dụng luật mới kể từ mùa 2023-2024.
Cách bẫy việt vị
Trong bóng đá chuyên nghiệp thì các đội bóng thường sử dụng cách bẫy việt vị để ngăn chặn khả năng tấn công của đối phương. Bẫy việt vị thường được sử dụng trong những tình huống đá phạt, chuyền dài nhằm đưa cầu thủ tấn công rơi vào tư thế việt vị trước khi bóng được chuyền đi.
Bẫy việt vị cần được thực hiện với sự thống nhất giữa các cầu thủ phòng ngự. Ban đầu các cầu thủ phòng ngự sẽ đứng ở tư thế như bình thường. Nhưng khi nhận thấy cầu thủ đối phương đang lấy đà và chuẩn bị chuyền bóng, thì tất cả các cầu thủ của đội phòng ngự đều dâng lên cao, vượt lên trên các cầu thủ đội tấn công.
Khi đó, các cầu thủ đội tấn công sẽ rơi vào bẫy việt vị và ở vào vị trí việt vị. Nếu một trong những cầu thủ đó chạm bóng thì sẽ bị phạt lỗi việt vị.
Để thực hiện bẫy việt vị thì các cầu thủ đội phòng ngự phải thật sự hiểu ý nhau, phải chính xác trong khoảnh khắc quyết định dâng cao toàn bộ đội hình. Đội hình phải được dâng trước khi cầu thủ đội tấn công chạm và chuyền bóng.
Nếu đội hình dâng lên sau khi cầu thủ đội tấn công chuyền bóng thì bẫy việt vị sẽ bị thất bại. Lúc này chỉ còn thủ môn sẽ phải đối mặt với rất nhiều cầu thủ đối phương. Đó là cơ hội ngon ăn cho các cầu thủ tấn công nên việc ghi bàn là điều dễ hiểu.
Cách phá bẫy việt vị
Để tránh bị mắc phải lỗi việt vị thì sẽ cần nghĩ ra phương án để phá bẫy việt vị. Để phá bẫy việt vị thì cầu thủ đội tấn công chỉ được phép di chuyển vượt qua hàng phòng ngự, sau khi đồng đội mình chạm và chuyền bóng.
Như vậy để phá được bẫy việt vị thì tiền đạo đội tấn công cần phải có tốc độ và sự nhạy bén cần thiết. Bởi vì sau đường chuyền của đồng đội thì cầu thủ mới được di chuyển để nhận bóng. Khi đó phải thật nhanh thì mới bắt kịp đường chuyền và khiến hàng phòng ngự đối phương không kịp xoay sở.
Luật việt vị sân 7 người
7 người là bóng đá không chuyên thường được tổ chức trên sân cỏ nhân tạo. Chơi bóng trên sân 7 cũng có áp dụng luật việt vị theo quy định cụ thể tại điều 11 luật bóng đá 7 người do Ủy ban thể dục thể thao như sau:
1. Một cầu thủ ở vị trí việt vị khi cầu thủ đó đã di chuyển qua đường 13m thuộc phần sân đối phương và chiếm vị trí gần đường biên ngang sân đối phương hơn bóng, trừ trường hợp:
- a. Nếu có 2 cầu thủ đối phương cùng đứng gần đường biên ngang như mình.
- b. Nhận bóng do cầu thủ đối phương chủ động chuyền đến.
- c. Nếu nhận bóng trực tiếp từ quả phát bóng, phạt góc, ném biên, thả bóng của trọng tài.
2. Một cầu thủ ở vị trí việt vị có thể chưa bị coi là phạm luật. Cầu thủ đó chỉ bị phạt việt vị nếu vào thời điểm đồng đội chuyền bóng hoặc khống chế bóng, cầu thủ đó – theo nhận định của trọng tài – có hành vi chủ động trong việc:
- a. Tham gia vào tình huống trận đấu.
- b. Gây trở ngại cho cầu thủ đối phương.
- c. Tìm cách chiếm lợi thế trong vị trí việt vị.
3. Nếu có cầu thủ phạm luật việt vị, trọng tài cho đội đối phương hưởng quả phạt trực tiếp.
4. Đường 13m của phần sân được xác định bởi đường thẳng chạy suốt bề ngang sân, song song và cách đều đường biên ngang 13m.
Những quyết định thi hành Luật:
1. Phạt cầu thủ việt vị không tính ở thời điểm nhận bóng, mà xác định vào thời điểm đồng đội chuyền bóng về hướng cầu thủ đó. Như vậy một cầu thủ không ở vị trí việt vị trong thời điểm đồng đội chuyền bóng hay đá phạt và đã chạy nhanh hơn bóng thì không vi phạm lỗi việt vị.
2. Một cầu thủ đứng ngang hàng với một cầu thủ đối phương và có một cầu thủ đối phương khác đứng gần đường biên ngang sân đối phương hơn hoặc đứng ngang với 2 cầu thủ đối phương cuối cùng, thì không bị coi là ở vào vị trí việt vị.
3. Trong khi áp dụng luật việt vị, các trợ lý trọng tài chỉ căng cờ báo việt vị khi họ đã xác định rõ cầu thủ phạm luật việt vị. Do đó trong trường hợp còn nghi ngờ, các trợ lý trọng tài không được tham gia vào tình huống đó.
– Kết luận: Như vậy bóng đá không chuyên 7 người trên sân mini cỏ nhân tạo cũng có áp dụng luật việt vị. Về cơ bản thì luật việt vị trên sân 7 người và sân 11 người là giống nhau. Tuy nhiên các đơn vị làm luật cũng đã nghiên cứu và có một số điều chỉnh để luật việt vị phù hợp hơn trên sân 7.
Lời kết: Trên đây #Giaydabongtot đã giới thiệu chi tiết về việt vị, luật việt vị cũng như cung cấp những thông tin liên quan đến việt vị. Hy vọng những thông tin chúng tôi cung cấp sẽ hữu ích cho bạn trong quá trình chơi bóng đá. Nếu còn bất kỳ câu hỏi nào khác, hãy liên hệ hoặc để lại bình luận chúng tôi sẽ giải đáp ngay nhé.
Xem thêm: Các vị trí trong bóng đá chuyên nghiệp | Tên gọi, ký hiệu viết tắt